Καρκίνος του παχέος εντέρου

Ο καρκίνος του παχέος εντέρου είναι ένα σύνολο παθήσεων που χαρακτηρίζονται από τον ανεξέλεγκτο πολλαπλασιασμό κακόηθων (μεταλλαγμένων) κυττάρων. Τα κύτταρα αυτά μπορούν να μεταναστεύσουν μέσω της αιματικής/λεμφικής οδού σε άλλα σημεία του σώματος δημιουργώντας αποικιακούς όγκους που ονομάζονται μεταστάσεις.

Σήμερα πιστεύεται ότι οι περισσότεροι καρκίνοι του παχέος εντέρου προέρχονται από ένα είδος πολυπόδων με προκαρκινικό δυναμικό που ονομάζονται αδενώματα.

Αποτελεί την τέταρτη σε συχνότητα - μετά τον καρκίνο του προστάτη, του πνεύμονα και του μαστού - και την τρίτη σε θνησιμότητα - μετά τον καρκίνο του πνεύμονα και του μαστού - νεοπλασματική νόσο.
Η Ελλάδα καταλαμβάνει τη χαμηλότερη θέση στην επίπτωση και θνητότητα του καρκίνου του παχέος εντέρου και ορθού ανάμεσα στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης: η επίπτωση ανέρχεται σε 15,2 και η θνητότητα σε 8,4 περιπτώσεις ανά 100.000 πληθυσμό.

Ένα άτομο ενδιάμεσου κινδύνου ηλικίας 50 ετών έχει 6% πιθανότητα να αναπτύξει τη νόσο μέχρι την ηλικία των 80 ετών και 3% πιθανότητα να πεθάνει από αυτήν. Η εμφάνιση του καρκίνου του παχέος εντέρου και ορθού αρχίζει την τέταρτη δεκαετία της ζωής και έκτοτε ακολουθεί σταθερά αυξητική πορεία, με μέση ηλικία διάγνωσης τα 65 έτη.

Παρά τις προόδους στη διάγνωση, τη χειρουργική αντιμετώπιση και τη συμπληρωματική θεραπεία, η θνησιμότητα παραμένει υψηλή και ανέρχεται σε 50% περίπου.

• Η ηλικία: Όπως προαναφέραμε άτομα ηλικίας >50 ετών
• Δίαιτα: η κατανάλωση πολλών πρωτεινών και λιπών ζωικής προέλευσης , η συνολική αύξηση πρόσληψης θερμίδων, το αλκοόλ, ενώ προστατευτικά φαίνεται να επιδρούν η πλούσια σε φυτικές ίνες διατροφή και η πρόσληψη αντιοξειδωτικών συστατικών όπως η vit C, vit E και το σελήνιο.
• Γεννετικοί παράγοντες: οικογενειακό ιστορικό κακοήθειας παχέος εντέρου, κληρονομικά σύνδρομα πολυποδιάσεως.
• Ιδιοπαθείς φλεγμονώδεις νόσοι του εντέρου: Ελκώδης κολίτιδα, νόσος Crohn.
• Παρουσία κακοήθειας ενδομητρίου, ωοθηκών, μαστού, ιστορικό χειρουργηθέντος καρκίνου παχέος εντέρου.
• Η σωματική άσκηση: δρα προστατευτικά αφού επηρεάζει τη κινητικότητα του εντέρου
• Η λήψη ΜΣΑΦ και ασπιρίνης: δρα προστατευτικά (αντικαρκινικές ουσίες)

Η νόσος στα αρχικά στάδια μπορεί να διαδράμει ασυμπτωματικά ενώ σε προχωρημένα στάδια παρατηρείται:

• διαταραχή στις κενώσεις (διάρροια /δυσκοιλιότητα) σε ασθενή με φυσιολογικές συνήθειες κενώσεων
• μικροσκοπική/μακροσκοπική απώλεια αίματος από το ορθό και συνοδό αναιμία
• Ανορεξία, απώλεια βάρους
• Διάχυτο κοιλιακό άλγος, μετεωρισμός, ναυτία, έμετοι .

Σήμερα ο καρκίνος του παχέος εντέρου μπορεί και πρέπει να προλαμβάνεται.

Σημαντικοί παράγοντες  στην πρόληψη  είναι: η σωματική άσκηση και η απώλεια βάρους, η δίαιτα με τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες και φτωχές σε ζωικά λίπη/πρωτείνες ενώ και η λήψη αντιοξειδωτικών (vit D, E, σελήνιο) και φαρμάκευτικών ουσιών (ΜΣΑΦ, ασπιρίνη ) φαίνεται να δρουν προστατευτικά.

Γενετικά test σε συγγενείς ατόμων με οικογενή πολυποδίαση.

Προσυμπτωματικός  έλεγχος (screening test).  

Οι τεχνικές που χρησιμοποιούνται επί του παρόντος για τον προσυμπτωματικό έλεγχο (screening test) ασυμπτωματικών ατόμων μεταξύ 50-75 ετών (θεωρούνται άτομα χαμηλού κινδύνου) είναι οι ακόλουθες:

• Η εξέταση των κοπράνων για παρουσία αίματος (high sensitivity FOBT –stool test): κάθε χρόνο. Υπάρχουν 2 τύποι.
• Με χημικό (guaiac), η γνωστή και ως Mayer κοπράνων
• Με αντισώματα
• Ορθοσιγμοειδοσκόπηση: Έλεγχος του ορθού και του σιγμοειδοδούς κάθε 5 χρόνια
• Κολοσκόπηση: Έλεγχος του παχέος εντέρου σε όλο του το μήκος κάθε 10 χρόνια

Ο προσυμπτωματικός έλεγχος σε άτομα ενδιάμεσου και υψηλού κινδύνου εξατομικεύεται ανάλογα με τους προδιαθεσικούς παράγοντες .

Δεδομένης της αυξημένης επίπτωσης και θνητότητας της νόσου οι μελέτες καταδεικνύουν την χρησιμότητα του προσυμπτωματικού ελέγχου (screening test) στην ανίχνευση των αδενωμάτων (προκαρκινωματώδεις καταστάσεις) σε πρώιμο στάδιο και την εκρίζωσή τους πριν αυτοί εξελιχθούν σε καρκίνο.

1. Βαριούχος υποκλισμός διπλής αντίθεσης: υποκλισμός με διάλυμμα βαρίου και αέρα και ακτινοσκόπηση.
2. Εικονική κολοσκόπηση: αξονική ή μαγνητική τομογραφία και ανασύνθεση μέσω λογισμικού υπολογιστή.
3. Video – Κάψουλα παχέος εντέρου: κατάποση video-κάψουλας παχέος εντέρου, λήψη φωτογραφιών και ανασύνθεση μέσω λογισμικού υπολογιστή.
4. Έλεγχος DNA για ύπαρξη καρκινικών κυττάρων στα κόπρανα (Stool DNA test)

Δεδομένου ότι κάθε μέθοδος πρόληψης έχει πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα ο ασθενής πρέπει να ενημερώνεται από τον ιατρό για τις δυνατότητες αλλά και τις πιθανές επιπλοκές της κάθε τεχνικής και να αποφασίζεται από κοινού το είδος αλλά και το χρονικό πλάνο της παρακολούθησης.

Σήμερα έχουμε την δυνατότητα με τα σύγχρονα όργανα οπτικών ινών μεγάλης ευκρίνειας να ανιχνεύσουμε και να αφαιρέσουμε μισχωτούς πολύποδες μέχρι 3-4 εκ και άμισχους πολύποδες (με την μέθοδο της βλεννογονεκτομής) μέχρι 3-5 εκ, δηλαδή χωρίς ανοιχτή χειρουργική επέμβαση με γενική νάρκωση .
Ο καρκίνος ιάται με την χειρουργική εκτομή του όγκου σε πρώιμα στάδια (ριζική εκτομή) ενώ σε προχωρημένα στάδια ο ρόλος του χειρουργείου είναι ανακουφιστικός ή παρηγορητικός.

Συμπερασματικά μπορούμε να πούμε πως ο  καρκίνος του παχέος εντέρου είναι δυνητικά ιάσιμο νόσημα όταν διαγνωσθεί σε πρώιμα στάδια.
Δεν πρέπει να  ξεχνάμε ότι η πρόληψη σώζει ζωές.